TỌA ĐÀM "THƠ – SÁNG TẠO VÀ CHUYỂN THỂ", MỘT HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN Ý NGHĨA VÀ THIẾT THỰC

Thơ là thể loại có vai trò quan trọng trong đời sống và trong lịch sử phát triển của văn học. Thơ cũng được lựa chọn giảng dạy trong nhà trường phổ thông với số lượng tác phẩm lớn. Bởi vậy, làm thế nào để tiếp nhận và giảng dạy thơ hiệu quả nhất luôn là vấn đề quan tâm không chỉ của những người nghiên cứu mà còn là của những người giảng dạy thơ. Xuất phát từ yêu cầu đó, Khoa Ngữ văn (đầu mối là bộ môn Lí luận văn học) kết hợp với Đoàn TNCS HCM Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã tổ chức buổi Tọa đàm Thơ – sáng tạo và chuyển thể vào sáng ngày 6/12/2022. Đây là một hoạt động chuyên môn rất thiết thực đối với giảng viên, sinh viên khoa Ngữ văn các trường Đại học và giáo viên, học sinh nhà trường phổ thông đặc biệt trong giai đoạn triển khai chương trình GDPT môn Ngữ văn 2018.

Khách mời của tọa đàm là nhà phê bình văn học Nguyễn Hoài Nam – Trung tâm truyền hình Nhân dân báo Nhân dân; nhà thơ Bình Nguyên Trang – Báo Nhân dân; TS, nhà thơ Đỗ Anh Vũ – Ban Văn học - Nghệ thuật Đài tiếng nói Việt Nam; ThS. Nguyễn Thị Hương Thủy – Tổ trưởng tổ Văn học – Nghệ thuật Trường THPT Chu Văn An Hà Nội; nhà văn, nhà báo Trần Nhật Minh, Trưởng ban Văn học NT VOV6 - Đài Tiếng nói Việt Nam; họa sĩ Trần Thắng, Báo Thông tấn xã Việt Nam. Buổi tọa đàm còn được chào đón các thầy, cô giáo đến từ nhiều trường THPT, THCS trên địa bàn Hà Nội, Vĩnh Phúc, Phú Thọ như: Trường THPT Chu Văn An, Việt Đức, Nguyễn Trãi, Quang Trung, Phan Huy Chú, Kim Anh, Đa Phúc (Hà Nội), Trường THPT chuyên Hùng Vương - Phú Thọ, Trường THPT chuyên Vĩnh Phúc, Trường THPT Hai Bà Trưng, Nguyễn Viết Xuân, Xuân Hòa, Bình Xuyên (Vĩnh Phúc); Trường THCS Xuân Hòa – Vĩnh Phúc, các em học sinh trong đội tuyển học sinh giỏi Quốc gia môn Ngữ văn tỉnh Vĩnh Phúc. 

Buổi tọa đàm còn có sự tham dự đông đủ của các thầy cô và các em sinh viên khoa Ngữ văn, khách mời các khoa GDTH, GDMN của trường.

Mở đầu buổi tọa đàm, PGS.TS Bùi Minh Đức, trưởng khoa Ngữ văn đã phát biểu khẳng định ý nghĩa của chương trình tọa đàm. Đây là cơ hội để giao lưu, trao đổi chuyên môn từ nhiều góc nhìn: nhà thơ, nhà phê bình, người giảng dạy, người học, người thưởng thức…, đồng thời, chương trình cũng sẽ đem đến những trải nghiệm thú vị, thiết thực đối với sinh viên khoa Ngữ văn, các thầy cô giáo dạy Ngữ văn ở trường phổ thông thông qua các hoạt động trải nghiệm văn học và chuyển thể văn chương.

PGS.TS. Bùi Minh Đức khai mạc buổi tọa đàm

Chia sẻ ở góc độ của người sáng tác, nhà thơ Bình Nguyên Trang đã có những gợi dẫn quan trọng về việc tiếp nhận và cảm thụ thơ. Thơ gắn với cảm xúc, tâm hồn cũng xuất phát từ hiện thực cuộc sống nên cũng rất gần gũi với chúng ta. Nhà thơ Bình Nguyên Trang còn đọc những vần thơ của mình rất sâu lắng và xúc động để tặng cho khán giả yêu thơ. Màn đọc thơ và chia sẻ của nhà thơ Bình Nguyên Trang đã được đón nhận nồng nhiệt.

Nhà thơ Bình Nguyên Trang đọc thơ và chia sẻ về thơ

Xem xét thơ ở góc độ của nhà nghiên cứu, nhà phê bình Nguyễn Hoài Nam cũng có những nhận xét rất thú vị về thơ đồng thời chia sẻ những cách thức để tiếp cận thơ hiệu quả nhất.

Nhà phê bình Nguyễn Hoài Nam chia sẻ về nghiên cứu và tiếp nhận thơ

Chuyển thể tác phẩm văn học là một hoạt động đã diễn ra từ lâu trong đời sống văn học - nghệ thuật. Trong bối cảnh văn hóa hiện nay, vấn đề chuyển thể ngày càng được quan tâm và thực hành rộng rãi. Từ góc độ nhà trường, những giảng viên và sinh viên khoa Ngữ văn cùng các thầy cô dạy Ngữ văn và các em học sinh ở trường phổ thông cũng rất quan tâm đến vấn đề này. Để giúp cho các thầy cô, các bạn sinh viên thấy được những nguyên tắc của hoạt động chuyển thể thơ, nhà thơ tiến sĩ Đỗ Anh Vũ đã chia sẻ các bước quan trọng trong quá trình chuyển thể thơ và những yếu tố cốt lõi để chuyển thể hiệu quả. Nhà thơ, tiến sĩ Đỗ Anh Vũ cũng đã nhiệt tình chia sẻ các tác phẩm mình chuyển thể với các vị đại biểu tham dự.

TS., nhà thơ Đỗ Anh Vũ chia sẻ về hoạt động chuyển thể và biểu diễn tác phẩm chuyển thể từ thơ của mình

Cũng xem xét từ góc độ chuyển thể trong vai trò của người giáo viên thường tổ chức các hoạt động học tập, trải nghiệm cho các em học sinh, ThS. Nguyễn Thị Hương Thủy chia sẻ cô thường xuyên tổ chức cho các em học sinh chuyển thể văn học trong đó có chuyển thể thơ, chẳng hạn như bài Thu hứng. Các em học sinh rất hào hứng và chuyển thể rất sáng tạo và lắng đọng cảm xúc, từ đó tiếp nhận hiệu quả hơn những văn bản thơ kể cả những văn bản thơ cách xa về thời đại bối cảnh văn hóa.

Ths Nguyễn Thị Hương Thủy chia sẻ quá trình tổ chức chuyển thể thơ cho học sinh trong quá trình giảng dạy

Bổ sung thêm trong hành trình tiếp nhận thơ ca, PGS.TS Phùng Gia Thế - Chủ tịch Hội đồng Trường ĐHSP Hà Nội 2, đồng thời là nhà phê bình uy tín cũng lưu ý với đại biểu tham dự việc tiếp nhận tác phẩm chuyển thể không thay thế cho việc đọc văn bản thơ mà đó là kênh đối chiếu để nhìn nhận được hành trình sáng tạo và dịch chuyển từ thơ sang các loại hình khác và ngược lại.

PGS.TS Phùng Gia Thế chia sẻ về hoạt động tiếp nhận thơ

Trong buổi tọa đàm, có rất nhiều tiết mục trình diễn thơ được chuyển thể như từ thơ sang nhạc, từ thơ sang kịch hoặc từ truyện sang thơ, từ thơ sang vũ đạo… Các tiết mục này vừa thể hiện được quá trình chuyển hóa giao thoa thể loại, tính chất liên ngành đồng thời cũng cho thấy được sự chuẩn bị công phu của thầy và trò khoa Ngữ văn, vì thế các tiết mục đó đã được chào đón nồng nhiệt và cuốn hút từ đầu đến cuối

Tiết mục múa chuyển thể từ bài thơ Bánh trôi nước

Các hoạt động được chuyển hóa linh hoạt và hấp dẫn qua phần dẫn dắt của hai MC là TS. Nguyễn Thị Vân Anh và Ths. Vũ Hồng Phúc. Phần dẫn dắt thực sự mang lại sự hấp dẫn và chiều sâu cho buổi tọa đàm.

Buổi tọa đàm kết thúc với bài hát “Mùa xuân nho nhỏ” như một lời chúc sức khỏe và may mắn đến với tất cả khách mời, đại biểu. Dư âm từ buổi tọa đàm còn rất sâu lắng vì đây là hoạt động chuyên môn có ý nghĩa góp phần phát triển năng lực nghề nghiệp thông qua hoạt động nghiên cứu, trao đổi chuyên môn; bồi dưỡng, nâng cao năng lực tiếp nhận và giảng dạy thơ. Qua đây, khoa Ngữ văn tiếp tục tăng cường mối quan hệ hợp tác với các cơ sở nghiên cứu, giáo dục, các cơ quan truyền thông và các nhà văn, nhà phê bình có uy tín trong lĩnh vực văn học nghệ thuật.                        

Hoàng Thị Duyên

---

---